مرکز تحقیقات علوم توانبخشی

سلول‌های اندوتلیال مغز، سد خونی مغزی را می سازند. سد خونی - مغزی، عبور مولکول‌ها را تنظیم و ورود سلول‌های سیستم ایمنی را به سیستم عصبی مرکزی محدود می‌کند و نقش فعالی در نوروواسکولار کوپلینگ (تنظیم جریان خون مغزی برای حمایت از فعالیت‌های عصبی) دارد. بر خلاف آن چه در گذشته به دانشجویان رشته های علوم پزشکی آموزش داده می شد، سد خونی مغزی، پرده یا سدی غیر قابل نفوذ نیست؛ بلکه پروتئین های التهابی خون (سیتوکین های التهابی) می توانند از این سد عبور کنند و وارد مغز شوند. در بسیاری از بیماری ها برای مثال در مولتیپل اسکلروزیس (MS)، آسیب التهابی سد خونی مغزی با نفوذ سلول های ایمنی بیماری زا به سیستم عصبی مرکزی همراه است. در مراحل بعدی مولتیپل اسکلروزیس، اختلال در تنظیم نوروواسکولار کوپلینگ با آتروفی ماده خاکستری همراه است. عوامل ژنتیکی و محیطی مرتبط با مولتیپل اسکلروزیس، از جمله عادات غذایی، میکروبیوم روده و غلظت ویتامین D، ممکن است به طور مستقیم و غیرمستقیم در اختلال عملکرد سلول های اندوتلیال مغز نقش داشته باشند. آسیب به سلول های اندوتلیال مغز منجر به هجوم مولکول های مضر به سیستم عصبی مرکزی می شود و نشت را در سراسر سد خونی مغزی تسریع می کند. سلول های عصبی که در معرض سیتوکین های التهابی قرار می گیرند به احتمال بیشتری می میرند و سیناپس های بین آنها قادر به یادگیری الگوهای اطلاعات نیستند و التهاب موجب کاهش تولید نروترانسمیتر سروتونین و بروز خلق افسرده می شود. شاید افراد دارای بیماری های التهابی تنها به دلیل از دست دادن عملکرد، افسرده نمی شوند و دلیل افسردگی در آسیب عملکرد سد خونی مغزی نهفته است. در هر صورت به نظر می رسد دورۀ تقسیم بندی میان بیماری های جسمی و روانی به پایان رسیده است و ضروری است متخصصان توانبخشی رسیدگی به سلامت روان مراجعان (خصوصاً در موارد نقص عملکردهای ناشی از بیماری های التهابی) را در دستور کار خود لحاظ کنند. 

منبع: