مرکز تحقیقات علوم توانبخشی

کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت (CRPD)، هم راستا با کنوانسیون حقوق کودکان (CRC) در تلاش برای ارتقای حقوق این افراد، تعریف زیر را برای کودکان دارای معلولیت ارائه کرده است:

«کودکانی که دارای آسیب های بلندمدت جسمی، ذهنی، روانی یا حسی هستند؛ به طوری که این آسیب ها در تعامل با موانع مختلف ممکن است مانع مشارکت کامل و مؤثر آنها در جامعه به صورت برابر با دیگران باشد».

این جمعیت بسیار متنوع است؛ از کودکانی که با شرایطی ژنتیکی متولد شده اند که رشد فیزیکی، ذهنی یا اجتماعی آنها را متأثر کرده است، گرفته تا کودکانی که در اثر آسیب های جدی، سوء تغذیه یا عفونت دچار عوارض عملکردی طولانی مدت شده اند؛ یا کودکانی که در اثر مواجهه با سموم محیطی دچار تأخیر تکاملی یا معلولیت های مربوط به یادگیری شده اند. کودکان دارای افسردگی یا اضطراب نیز در گروه کودکان دارای معلولیت جای می گیرند.

 در سرتاسر جهان، نزدیک به 240 میلیون کودک یک یا چند نوع معلولیت دارند. این تخمین بالاتر از ارقام قبلی است و به خاطر معنادارتر شدن و فراگیرتر شدن درک ما از معلولیت رخ داده است. امروزه برای درک معنای معلولیت، چندین حوزۀ عملکرد از جمله حوزه های مربوط به نیک بودی روانی - اجتماعی را در نظر می گیریم؛ در نتیجه آمار کودکانی که در گروه افراد دارای معلولیت می گنجند نسبت به گذشته بالاتر رفته است. اکثر کودکان دارای معلولیت تنها در یک حوزۀ عملکردی مشکل دارند. مسائل روانی - اجتماعی در هر سنی و در برخی موارد همراه با سایر مشکلات عملکردی بروز می یابند.

یک نفر از هر ده کودک در سرتاسر جهان معلولیت دارد.

در تصویر زیر، درصد کودکان دارای معلولیت 0 تا 17 ساله را به تفکیک هر منطقۀ جغرافیایی مشاهده می کنید.

درصد کودکانی که یک یا چند مشکل عملکردی دارند را در تصویر زیر مشاهده می کنید:

علی رغم تصویب کنوانسیون حقوق کودک در سطح جهان، فراخوان کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت و علی رغم تبیین دستورالعمل شفاف برای دستیابی به اهداف؛ همچنان میلیون ها کودک دارای معلولیت در سرتاسر جهان مورد غفلت واقع می شوند. این غفلت اغلب در نتیجۀ محدودیت داده ها رخ می دهد. وقتی آمار کودکان و بزرگسالان دارای معلولیت در آمار رسمی قید نشود، از نظر سیاسی و اجتماعی «نامرئی» می مانند و به حاشیه رانده شده و در معرض نقض حقوق قرار می گیرند. 

در سالهای اخیر مشاهده شده است که تمایل به تولید داده های معتبر و قابل قیاس در سطح بین المللی در حوزۀ افراد دارای معلولیت افزایش یافته است؛ در نتیجه ابزارهایی برای جمع آوری داده مثل Child Functioning Module توسط یونیسف و دیگر سازمان ها منتشر شده اند. 

یافته های اصلی

میزان محرومیت کودکان دارای معلولیت، احساس تبعیض و عدم امید به آینده روشن می کند که جوامع برای تحقق اساسی ترین حقوق انسانی همۀ کودکان به اندازه کافی تلاش نمی کنند؛ در نتیجه، چرخه معیوب محرومیت و شرایط نامساعدی که باعث می شود کودکان دارای معلولیت مغفول بمانند ادامه دارد.

گنجاندن کودکان دارای معلولیت در تمام جنبه های زندگی باید در اولویت قرار گیرد. هر کودکی در هر جا چیزی برای ارائه دارد. انرژی، استعداد و ایده‌های او می‌تواند تغییرات مثبتی در خانواده‌، جوامع و جهان ایجاد کند. باید اطمینان حاصل کرد که کودکان و جوانان دارای معلولیت در سراسر جهان به شمار آورده شوند، مورد مشورت قرار گیرند و در تصمیم گیری ها نظر آن ها دخیل باشد.

منبع: 

https://data.unicef.org/topic/child-disability/overview/