مرکز تحقیقات علوم توانبخشی

نتایج مطالعه ای که در سال 2024 توسط: شفرد و همکاران، در مورد ترندهای تحقیقاتی کاردرمانی و مقایسۀ آنها با ترندهای توانبخشی و فیزیوتراپی انجام شد نشان داد: با این که روند رشد تحقیقات کاردرمانی مشابه روند رشد تحقیقات توانبخشی بوده؛ اما نسبت به تحقیقات فیزیوتراپی با سرعت کمتری رشد کرده است. رشد تحقیقات کاردرمانی به صورت خطی و سالانه به میزان 5.86 بوده است. در طول 20 سال (یعنی از 2001 تا 2020)، پژوهش های منتشر شدۀ کاردرمانی، سالانه کمتر از 2.5 درصد از کل تحقیقات حوزۀ توانبخشی را تشکیل داده اند؛ بدون این که تغییر محسوسی در این روند رخ داده باشد. در این بازۀ زمانی، تحقیقات کاردرمانی به نسبت تحقیقات فیزیوتراپی از 7 درصد به نزدیک 4 درصد کاهش یافته اند.

رشد مطالعات از نوع سنتز دانش شامل مطالعات مرور سیستماتیک، متاآنالیز و... (Knowledge Synthesis Study Design) در تحقیقات کاردرمانی، توانبخشی و فیزیوتراپی در این بازۀ زمانی محسوس بوده؛ اما در حیطۀ تحقیقات کاردرمانی بارزتر بوده است. برای مثال در سال 2020، بیش از 45 درصد تحقیقات منتشر شدۀ کاردرمانی از نوع سنتز دانش بوده است. این رقم در گزارش قبلی در سال 2019، بین 15 تا 20 درصد بوده است. همچنین از رقم مطالعات سنتز دانش فیزیوتراپی و توانبخشی نیز بالاتر بوده است (در هر دو حیطه 25 درصد). از آنجایی که مطالعات سنتز دانش، بار مالی کمتری دارند (نظر به اینکه نیاز به نمونه گیری و هماهنگی تیم تحقیق با مشارکت کنندگان ندارند)؛ در نتیجه اجرای آنها برای محققان راحتتر است.

در پژوهش مذکور مشخص شد درصد تحقیقات در زمینۀ ارزیابی کاردرمانی کاهش یافته؛ در عین حال درصد پژوهش های کارآزمایی بالینی ثابت باقی مانده است. حال این سؤال مطرح می شود که در فید کاردرمانی، چه مطالعاتی سنتز می شوند؟ آیا مطالعات با طرح تحقیقاتی مشابه مکرراً ترکیب می شوند؟ یا طرح هایی ترکیب می شوند که از نوع ارزیابی یا کارآزمایی نیستند؟

مک کنزی و همکاران در سال 2017، در مطالعه ای از نوع دلفی دریافتند یک اولویت پژوهشی کلیدی برای کاردرمانگران سرتاسر جهان، مطالعات بررسی کارآمدی مداخلات کاردرمانی هستند (منبع). بنابراین ممکن است بین چیزی که کاردرمانگران می خواهند و چیزی که برای محققان کاردرمانی به سادگی قابل انجام است، شکاف وجود داشته باشد.

در مطالعۀ شفرد و همکاران مشخص شد تحقیقات کاردرمانی بیشتر طرح مشاهده ای و کیفی دارند (21 درصد از تحقیقات کاردرمانی از نوع مشاهده ای و کیفی بودند؛ در حالی که تنها 4 درصد از مطالعات فیزیوتراپی و 14 درصد از مطالعات توانبخشی از نوع مشاهده ای و کیفی بودند). این تفاوت را می توان به تمرکز بیشتر تحقیقات کاردرمانی بر تعامل معنادار، مشارکت، همکاری و مراجع محوری نسبت داد. نگاه هالستیک کاردرمانی بالینی ممکن است منجر به انتشار پژوهش هایی شود که مستلزم انجام مطالعات کیفی و پیمایشی مقطعی هستند که در آنها به تجربیات زیستۀ افراد، دیدگاه ها و داستان زندگی آنها می پردازند.

در مطالعۀ شفرد و همکاران مشخص شد نرخ بودجۀ درخواست شده برای تحقیقات کاردرمانی به نسبت تحقیقات فیزیوتراپی، رشد کمتری داشته است که ممکن است به تعداد بالاتر کارآزمایی های بالینی فیزیوتراپی نسبت داده شود.

در گذر زمان، تحقیقات کاردرمانی به همۀ رده های سنی به نسبت یکسان پرداخته است. فلسفۀ کاردرمانی، یعنی ترویج آکوپیشن معنادار، به همۀ رده های سنی در گذر عمر قابل تعمیم است؛ بنابراین جای تعجب نیست که پژوهش های کاردرمانی در همۀ گروه های سنی انجام شده باشند. در عوض، گروه مورد مطالعه در تحقیقات فیزیوتراپی بیشتر به ردۀ سنی افراد در سن کار تمایل دارند. با توجه به روند سالمند شدن جمعیت و کاهش نرخ زاد و ولد، شاید تمایل پژوهش ها به سمت این ردۀ سنی، از لحاظ منطقی قابل توجیه باشد. 

از لحاظ حیطه های بالینی، تحقیقات کاردرمانی بیشتر بر حیطه های سنتی کار بالینی متمرکز بودند: 1) توانبخشی فیزیکی بزرگسالان؛ شامل عارضه های عضلانی - اسکلتی 2) توانبخشی اطفال. روند رو به رشد تحقیقات کاردرمانی در زمینه های 1) اختلالات ذهنی و عصب - شناختی بزرگسالان (شامل دمانس) و  2) عارضه های اورژانسی و سایر عارضه های سلامتی بزرگسالان (شامل سلامت زنان، سلامت قلبی - عروقی و ...) نیز مشاهده شد. این روند ممکن است فرصت های تحقیقاتی آینده را روشن نماید. 

در پایان لازم به تأکید است این مطالعه تنها در بین تحقیقات منتشر شده در پایگاه پابمد انجام شده است. تعداد فارغ التحصیلان کاردرمانی در مقطع دکترای تخصصی در سرتاسر جهان کم است؛ بنابراین تعداد هیئت علمی این رشته نیز به نسبت سایر رشته های توانبخشی کم است و بر روی نسبت تحقیقات منتشر شدۀ کاردرمانی تأثیر می گذارد. منابع بودجه پژوهشی برنامه های کاردرمانی برای تحقیقات اختصاصی کاردرمانی محدود هستند (منبع). اشتراکات کاردرمانی با حیطه های دیگر (مثل عدالت اجتماعی، آموزش، تئوری معلولیت، روانشناسی) ممکن است باعث نمایه شدن مطالعات در پایگاه هایی غیر از پابمد شود. 

منبع:

Shepherd HA, Jesus TS, Nalder E, Dabbagh A, Colquhoun H. Occupational Therapy Research Publications From 2001 to 2020 in PubMed: Trends and Comparative Analysis with Physiotherapy and Rehabilitation. OTJR (Thorofare N J). 2024 Nov 6:15394492241292438. doi: 10.1177/15394492241292438. Epub ahead of print. PMID: 39503339.